Monitoring kwieciaka malinowca – skuteczna strategia ochrony plantacji truskawek

Monitoring kwieciaka malinowca to podstawa skutecznej ochrony plantacji truskawek przed stratami wywoływanymi przez tego chrząszcza. Regularne lustracje, wdrażanie działań fitosanitarnych i odpowiednio zaplanowane zabiegi ochrony pozwalają ograniczyć populację kwieciaka oraz zabezpieczyć plon na kolejny sezon. O tym, jak skutecznie zarządzać ochroną swojej plantacji, mówił Marcin Żabowski (FMC) podczas Berry Tech 2024. 

Dlaczego monitoring kwieciaka jest tak ważny?

Kwieciak malinowiec to jeden z najgroźniejszych szkodników plantacji truskawek. Jego obecność może prowadzić do ogromnych strat w plonie, dlatego monitoring kwieciaka jest podstawowym elementem skutecznej ochrony upraw. Monitoring polega na systematycznej obserwacji plantacji i analizie występowania szkodnika za pomocą narzędzi takich jak pułapki feromonowe oraz modele prognozy pogody pomagające przewidzieć wzrost aktywności szkodnika. Dzięki temu plantatorzy mogą szybko wykryć zagrożenie i w porę podjąć odpowiednie działania ochronne.

Kwieciak malinowiec – objawy żerowania i szkodliwość

Szkodliwość kwieciaka malinowca potrafi być bardzo duża – od kilkunastu do 30%, a w przypadku bardzo silnej presji mówi się nawet o 80% uszkodzeniach pąków kwiatowych. Mianowicie chrząszcze po wyjściu z miejsc zimowania, rozpoczynają żerowanie uzupełniające, wygryzając owalne otwory w blaszce liściowej. Jednak największe szkody wyrządzają samice, które w celu złożenia jaj do wnętrza pąków kwiatowych, podgryzają szypułkę i drążą otwory w działkach kielicha. Skutek jest opłakany – podgryzione pąki zasychają, zaś wewnątrz uszkodzonego pąka rozwija się larwa, która kontynuuje swój cykl rozwojowy nawet po opadnięciu pąka na glebę.

Każda samica może złożyć do 60–80 jaj w ciągu życia, pozbawiając przy tym rośliny możliwości wydania owoców. Ponadto uszkodzone pąki mogą być porażane przez szarą pleśń, co dodatkowo zwiększa straty w plonie. Wysoka płodność i odporność kwieciaka na trudne, wiosenne warunki pogodowe sprawiają, że bez odpowiednich działań kontrolnych jego populacja może szybko wymknąć się spod kontroli.

Kwieciak malinowiec – rosnący problem na plantacjach truskawek

Skalę szkodliwości kwieciaka malinowca pokazał miniony sezon. Pogoda wiosną 2024 r. była bardzo zmienna, co sprzyjało rozwojowi szkodnika. Gwałtowne wahania temperatury – od 30°C w kwietniu, przez przymrozki sięgające nawet –9°C, aż po ponowne ocieplenie w okolicach majówki – stworzyły idealne warunki dla kwieciaka malinowca. Szkodnik adaptował się do zmieniającej się aury i w momencie poprawy pogody zaatakował masowo. Skupienie dużej liczby osobników w krótkim czasie utrudniło kontrolę populacji i przyczyniło się do znacznych strat na wielu plantacjach.

Działania fitosanitarne – ważny element kontroli kwieciaka

Aby skutecznie ograniczyć populację tego groźnego szkodnika, należy prowadzić monitoring kwieciaka malinowca na plantacjach za pomocą pułapek zaopatrzonych w dyspenser z feromonem. Ważna jest stała lustracja plantacji. Jednocześnie warto wdrożyć działania fitosanitarne, które zminimalizują ryzyko rozprzestrzeniania się szkodnika na plantacji. Warto pamiętać chociażby o koszeniu chwastów wokół tuneli. Rośliny kwitnące w pobliżu plantacji, takie jak mniszek, są silnym wabikiem dla kwieciaka, stanowiąc dla niego źródło pokarmu. Regularne koszenie chwastów w otoczeniu plantacji zmniejsza więc ryzyko nalotu szkodnika i ogranicza jego migrację na rośliny uprawne.

Warto też zadbać o odpowiednią higienę podczas prowadzonych prac polowych. Dotyczy to zwłaszcza sposobu użytkowania agrowłókniny oraz innych osłon na plantacjach. Przykład z tegorocznej wiosny pokazuje, że niewłaściwe zarządzanie osłonami może sprzyjać rozprzestrzenianiu się kwieciaka. Mianowicie plantator okrył rośliny agrowłókniną na czas przymrozków, a gdy się ociepliło odłożył ją na bok. Niestety, gdy okrył rośliny ponownie, okazało się, że znajdowały się na niej chrząszcze kwieciaka, które wraz z agrowłókniną zostały nałożone wprost na kwitnące rośliny. Dlatego warto w takiej sytuacji dokładnie czyścić i przechowywać osłony z dala od plantacji po ich użyciu. To oczywiście jest równoznaczne z dodatkowym nakładem pracy, ale biorąc pod uwagę ryzyko strat, jakie może spowodować ten szkodnik, ten wysiłek i tak się opłaci.

Kwieciak malinowiec – zwalczanie

Ochrona truskawki przed kwieciakiem powinna opierać się na systematycznej lustracji i monitoringu plantacji. Po środki chemiczne należy sięgać po stwierdzeniu przekroczenia progu ekonomicznej szkodliwości szkodnika. W przypadku kwieciaka próg ten wynosi 2 chrząszcze na 200 kwiatostanów. Wówczas zabiegi zwalczające wykonujemy w okresie:

• 1–2 tygodnie przed kwitnieniem,
• tuż przed kwitnieniem
• oraz na początku kwitnienia.

Czym zwalczyć kwieciaka malinowca? Więcej na ten temat dowiesz się z poniższego artykułu:

Dlaczego kwieciak malinowiec był taki groźny w sezonie 2023 na plantacjach truskawek?

Jednak kontrolę kwieciaka w truskawce warto kontynuować również po okresie zbiorów. Okazuje się bowiem, że również jesienią szkodnik jest obecny na naszych plantacjach. Jeśli przyjrzymy się roślinom, możemy zauważyć ślady żerowania na liściach. Dorosłe osobniki szykują się do zimowania, aby wiosną zaatakować ze zdwojoną siłą. Dlatego, zdaniem prelegenta, jesienią powinniśmy kontynuować zwalczanie tego szkodnika. Wykonując zabiegi przeciwko opuchlakom czy innym szkodnikom przy okazji ograniczymy też populację kwieciaka malinowca. Przełoży się to na zmniejszenie populacji zimujących samic, które mogłyby wiosną rozpocząć składanie jaj.

Jeżeli to jest tak duże zagrożenie, że sobie nie radzimy z sezonem, to może warto już dzisiaj zobaczyć czy mamy kwieciaka. Jest kwieciak? To zwalczajmy go już dzisiaj, przygotujmy grunt do następnego roku – mówi Marcin Żabowski, FMC.

Monitorowanie występowania kwieciaka malinowca w Polsce

W 2024 roku Doradca Jagodowy we współpracy z FMC i grupą specjalistów uruchomił ogólnopolski projekt monitoringu kwieciaka malinowca. Na terenie całego kraju rozmieszczono specjalne pułapki feromonowe. Dane z tych pułapek były przesyłane do aplikacji Arc™ Farm Intelligence, umożliwiając plantatorom śledzenie liczebności szkodnika i podejmowanie odpowiednich działań w czasie rzeczywistym.

Za nami pierwszy, wdrożeniowy sezon tej akcji. Choć przy wyjątkowo dużej presji szkodnika wspomniane pułapki nie sprawdziły się w pełni (wczesne ocieplenie spowodowało przedwczesny rozwój populacji), ale dotychczasowy monitoring opierał się wyłącznie na lustracjach. W efekcie do ochrony plantacji plantatorzy przystępowali dopiero po zauważeniu podciętych szypułek. Dysponując pułapkami odpowiednio wczesnie rozwieszonymi jesteśmy znacznie wczesniej stwierdzić zagrożenie. Zespół specjalistów, z Doradcą Jagodowym i FMC na czele, będzie kontynuował obserwacje, stale doskonalą metodę lustracji truskawek za pomocą pułapek pod kątem kwieciaka.

Materiał powstał na podstawie wykładu Marcina Żabowskiego (FMC) pt. „Monitoring kwieciaka – co wiemy na dziś?”, wygłoszonego 28 lipca 2024 r. w ramach Warsztatów Techniki Jagodowej Berry Tech 2024.