Szkodniki i choroby kapustnych – wnioski z minionego sezonu

Uszkodzone róże kalafiora i brokułu, plamistości na liściach kapusty, a ochrona nie przynosi zamierzonych efektów… Brzmi znajomo? Poprosiliśmy Piotra Borczyńskiego, głównego specjalistę ds. warzywnictwa KPODR w Minikowie, oddział w Zarzeczewie, o podsumowanie sezonu 2024 pod kątem zwalczania agrofagów. Ekspert zwrócił też uwagę na główne choroby i szkodniki kapustnych oraz na błędy najczęściej popełniane podczas ochrony plantacji.

Dalsza część artykułu pod materiałem wideo ↓

Lato 2024 było wyjątkowo ciepłe i suche. Wysoka temperatura i mała ilość opadów sprzyjały rozwojowi niektórych patogenów i szkodników. Problemem były również choroby fizjologiczne wpływające na obniżenie jakości handlowej kapusty głowiastej, kalafiora i brokułu.

Szkodniki w uprawach kapustnych – najważniejsze zagrożenia

Presja agrofagów w sezonie 2024 była wyjątkowo duża, co zmusiło producentów do zintensyfikowania działań ochronnych. Które szkodniki były najbardziej problematyczne i dlaczego?

Mączlik warzywny – jak zwalczyć skutecznie

Duży problem w uprawach kapustnych stanowił w tym roku mączlik warzywny. Jego presja zwiększała się szczególnie w okresach suchych i gorących. Problemy z kontrolowaniem tego szkodnika najczęściej wynikały z tego, że producenci ograniczali się do zwalczania owada dorosłego. Tymczasem skuteczna ochrona powinna celować w larwy, i to tych najmłodszych pokoleń.

Śmietka kapuściana zagrożeniem dla późnych odmian kapustnych

Ponadto w sezonie 2024 w niektórych rejonach Polski wydłużyły się loty śmietki kapuścianej. Na przykład na Kujawach aktywność szkodnika utrzymywała się jeszcze pod koniec września. To z kolei spowodowało wzrost zagrożenia dla późnych odmian kapusty i brokułu.

Larwy żerują w nerwie głównym kapust głowiastych i w różyczkach brokułu. Następnie wtórnie dochodzi tam do infekcji bakteryjnych, czego producent na początku nie zauważa. Efekty widać dopiero przy różyczkowaniu – mówi Piotr Borczyński.

Gąsienice motyli – nie tylko tantniś krzyżowiaczek

Wzorem ubiegłych lat dominującym szkodnikiem z rzędu motyli był tantniś krzyżowiaczek. Największy problem stanowi zazwyczaj zwalczanie pierwszych pokoleń, ponieważ ich pojawienie się bywa nagłe i trudne do przewidzenia. Dlatego tak ważne jest, aby prowadzić systematyczne lustracje plantacji, które pozwolą na czas wykonać odpowiednie zabiegi ochrony.

Co roku producenci mają problem ze zwalczaniem zwłaszcza pierwszych pokoleń tantnisia krzyżowiaczka, bo zawsze ich zaskoczy. Takim grzechem głównym producentów jest to, że nie chodzą na plantację i nie obserwują, nie patrzą, czy cokolwiek lata, czy nie lata. Pryskają troszeczkę na ślepo. Niestety, tu trzeba chodzić po polach i obserwować – mówi P. Borczyński.

W mniejszym stopniu pojawiały się również inne szkodniki, jak bielinek kapustnik czy piętnówka kapustnica. Jednak ich nasilenie nie było już tak duże, jak w przypadku tantnisia.

Choroby warzyw kapustnych – główne zagrożenia

Wyzwanie dla producentów kapust stanowiły również choroby grzybowe i bakteryjne.

Choroby grzybowe kalafiora, brokułu i kapusty

Czerń krzyżowych występuje przede wszystkim na kalafiorze, i w tym sezonie również była problemem. Jednak wysoka temperatura i niska wilgotność sprzyjały rozwojowi tej choroby również w uprawach kapusty i brokułu, choć w mniejszym nasileniu. Róże brokułu jeszcze mogą czasami być infekowane przez szarą pleśń, ale nie występuje to co roku. Ponadto choroba ta jest zazwyczaj ograniczana przy okazji zwalczania czerni krzyżowych.

Choroby bakteryjne kapustnych – powracający problem

Dużo problemów w uprawach kapustnych stwarzają też choroby bakteryjne. Kalafior jest bardzo podatny na bakterie z rodzaju Xanthomonas. Natomiast w przypadku kapusty głowiastej program hodowli odpornościowej pozwolił ograniczyć występowanie tego patogena. Z kolei brokuł był w minionym sezonie często porażany przez bakterie z rodzaju Pseudomonas. Ich rozwojowi sprzyjała wilgotność, związana z długo utrzymującą się rosą na plantacji. W takich warunkach róże brokułu są infekowane bez względu na panującą temperaturę.

Choroby fizjologiczne – wpływ warunków atmosferycznych

Okres zbiorów ujawnił też problemy związane z zaburzeniami fizjologicznymi. W przypadku kalafiora dość częstym zjawiskiem był tzw. tipburn, czyli zmiany związane z niedoborem wapnia w roślinie. Z kolei u brokułu obserwowano jamistość głąba (łodygi) spowodowaną zaburzeniami w pobieraniu boru. To przekładało się na pogorszenie jakości handlowej róż.

Zmiany klimatyczne i właściwe podejście do ochrony

Piotr Borczyński odniósł się również do zmian klimatycznych i ich wpływu na rozwój szkodników warzyw kapustnych. Choć liczba pokoleń jest w miarę stała, w przypadku niektórych gatunków skracają się interwały między pokoleniami szkodników. Widać to zwłaszcza w ciepłych latach. Obserwujemy wówczas dłuższą aktywność gąsienic motyli, skrócenie cykli rozwojowych mączlika warzywnego oraz rozwój trzech pełnych pokoleń śmietki kapuścianej. Wysoka temperatura przyspiesza również rozwój pokoleń wciornastka i przędziorka.

Tylko konsekwentne dostosowanie strategii ochrony do zmieniających się warunków pogodowych pozwoli skutecznie minimalizować straty i utrzymać wysoką jakość plonów.