Jak uzyskać czereśnie najlepszej jakości krok po kroku?
Aby osiągnąć satysfakcjonujące ceny na rynku deserowym czereśni, konieczne jest dostarczanie owoców najwyższej klasy. Podczas Letnich Pokazów Czereśniowych w Bronisławce (4 sierpnia 2024 r.), Leon Jahae z brytyjskiej firmy doradczej Top Fruit Consultancy przedstawił kluczowe aspekty produkcji czereśni klasy 32+. Mówiąc o jakości tych owoców, mamy na uwadze nie tylko ich wielkość, lecz także jędrność, shelf life czy zawartość cukru. Sprawdźmy zatem, jak uzyskać czereśnie najwyższej jakości.
Która czereśnia ma największe owoce? Wybór odpowiedniej odmiany i podkładki
Dobór odmiany i podkładki to pierwszy krok do uzyskania owoców najwyższej jakości. Programy hodowlane koncentrują się obecnie na wielkości i jakości plonu. Starsze odmiany, jak 'Kordia’ czy 'Regina’, wciąż są popularne, jednak najnowsze propozycje, jak chociażby seria 'Sweet’ oferują genetycznie zakodowaną jakość.
Wybór podkładki również ma znaczenie. Na przykład ‘GiSeLa 3’ ma tendencję do drobnienia owoców. Z kolei podkładka Colt sprzyja uzyskaniu większych owoców, ale kosztem wielkości plonu ogólnego. Obecnie większość polskiej produkcji jest prowadzona na podkładkach takich jak ‘GiSeLa 5′ czy 'GiSeLa 6′. Jednak nowsze ich odmiany (GiSeLa 12, GiSeLa 13, GiSeLa 17) zapewniają większy potencjał produkcyjny.
Jak jakość i liczba liści wpływa na owocowanie czereśni?
Aby owoce były duże i jędrne, ważne jest zachowanie odpowiedniej proporcji między ilością liści do owoców. Więcej liści to większa powierzchnia asymilacyjna, a co za tym idzie, lepsze odżywienie owocu. To z kolei przekłada się na wielkość i trwałość po zbiorze uzyskanego plonu.
Kluczowe znaczenie dla jakości ma również kontrola liczby owoców na drzewie, którą liści będą w stanie wyżywić. Przykładowo, aby uzyskać duże owoce o średnicy 32 mm, zaleca się utrzymanie około 740 owoców na drzewo. Dla mniejszych owoców (26 mm) ilość owoców na drzewie powinna wynosić około 1250. Zachowanie odpowiedniego stosunku liczby liści do owoców (przyjmuje się 100 cm² powierzchni liści na owoc) pozwala na uzyskanie wyższej jakości plonu.
Ważna jest też sam liści jako aparatu asymilacyjnego czereśni. Zielone, soczyste liście jesienią są gwarancją dobrego startu wegetacyjnego na wiosnę. Natomiast w okresie wzrostu i zawiązków owoców ogrywają ważną rolę we wspieraniu budowy przyszłego plonu. Zatem dbając o zdrowe, zielone liście czereśni, należy dopilnować odpowiedniego nawożenia, ale także zabezpieczenia drzew przed chorobami i szkodnikami.
Jak uzyskać czereśnie premium poprzez odmładzanie drzew?
Niezwykle ważne jest również utrzymanie młodego drewna w obrębie drzew. Mianowicie zdrowe, 2-3-letnie pędy z krótkimi międzywęźlami charakteryzują się wigorem, dobrą żywotnością. To z kolei jest gwarantem doskonałej jakości owoców. Im starsze drewno, to odległość między węzłami wydłuża się, a wraz z nią zmniejsza się liczba i jakość pąków kwiatowych. Przyjmuje się, że pełnię produkcji osiąga drewno 4-5-letnie. Na starszym drewnie zarówno wielkość, jak i jakość produkcji spada.
Zadbaj o odpowiednią dystrybucję światła w koronie drzew
W uzyskaniu czereśni wysokiej jakości istotna jest również odpowiednia dystrybucja światła w koronie. Służą temu nowoczesne systemy prowadzenia drzew, tzw. ściany owoconośne. Zapewniają one optymalne doświetlenie korony, co przekłada się na lepszy rozwój i produkcję owoców. Właśnie w tym systemie można uzyskać owoce lepszej jakości i bardziej wyrośnięte w porównaniu do tradycyjnych sadów.
Co więcej, światło ma znaczenie nie tylko w okresie wzrostu i rozwoju owoców, lecz także i później, po zbiorach. Albowiem rozproszenie światła w koronie wspomaga tworzenie się dobrych jakościowo pąków kwiatowych na przyszły sezon. Dlatego L. Jahae jest zwolennikiem cięcia doświetlającego starszych czereśni zaraz po zbiorach. Prowadząc cięcie w tym terminie, stosuje tzw. duże cięcie, usuwając przede wszystkim pędy konkurencyjne i zacieniające. Jak tłumaczy L. Jahae w tym terminie drzewa słabiej reagują na tak mocne cięcie niż w terminie wiosennym. Z kolei cięci korekcyjne oraz cięcie młodych sadów brytyjski doradca zostawia sobie na wiosnę.
Przerzedzanie zawiązków owoców czereśni. Czy zawsze konieczne?
Kolejnym zabiegiem, który będzie miał istotny wpływ na wielkość owoców, jest przerzedzanie zawiązków czereśni. Jednakże chcąc zastosować przerzedzanie w okresie kwitnienia, trzeba brać pod uwagę ryzyko przymrozków, które mogą dodatkowo ograniczyć plon. W związku z tym zabieg ten, choć może przynieść wymierne korzyści, w każdym sezonie wymaga dokładnego przeanalizowania pod względem warunków pogodowych i sytuacji w sadzie.
Czym przerzedzać? L. Jahae rekomenduje stosowanie preparatów na bazie tiosiarczanu amonu (ATS) w dawce 15 kg/ha i przy małej ilości wody. Jednocześnie przestrzega przed ryzykiem stosowania tego zabiegu w okresie kwitnienia. Jeśli bowiem wystąpią przymrozki, możemy niechcący uzyskać efekt podwójnego przerzedzenia. Czasem przerzedzanie kwiatów się opłaci, ale zawsze należy robić to z rozwagą, biorąc pod uwagę czynniki ryzyka.
Dlaczego czereśnia ma mało owoców? Sprawdź, czy dobrze stosujesz nawadnianie
Niedobór wody może negatywnie wpływać na wielkość owoców. Dlatego regularne nawadnianie jest niezbędne, zwłaszcza w okresach coraz częściej występujący suszy i upałów. Aby precyzyjnie określić potrzeby nawodnieniowe sadu, zaleca się monitorowanie wilgotności gleby z pomocą tensjometrów. Badanie tego parametru „na oko” to zwykle za mało i często bywa przyczyną błędnej oceny sytuacji. Korzystając z systemu nawadniającego warto też zwrócić uwagę na pH wody stosowanej w kroplownikach. Optymalna wartość wynosi około 5,7, co sprzyja lepszemu pobieraniu składników odżywczych przez rośliny.
Nie ma jakości bez optymalnego nawożenia
Ważne jest dostosowanie nawożenia do rzeczywistych potrzeb gleby i roślin. Dlatego tak ważne jest, aby program nawożenia zawsze komponować w oparciu o aktualną analizę gleby.
W Polsce powszechną praktyką jest nawożenie azotem w dawce ok. 40 kg/ha przed kwitnieniem. Jednak L. Jahae ostrożnie do tego podchodzi. Zbyt intensywne nawożenie wiosną może bowiem wpłynąć negatywnie na rośliny w przypadku wystąpienia przymrozków. Jego zdaniem w polskich warunkach pogodowych lepsze efekty daje nawożenie saletrą potasową po zbiorach. Zabieg ten z jednej strony uzupełni niedobory azotu po okresie plonowania, z drugiej strony poprawi mrozoodporność pąków i komórek roślinnych.
Oczywiście kompletny program nawożenia wymaga zapewnienia uprawom optymalnego zaopatrzenia we wszystkie niezbędne makro- i mikroskładniki. Ponadto w uzyskaniu twardych i jędrnych owoców ogromną rolę odgrywają takie pierwiastki jak wapń i krzem. Po więcej zaleceń odnośnie do nawożenia czereśni zapraszamy do kontaktu z naszymi ekspertami.
Uprawa pod osłonami przyszłością nowoczesnej produkcji czereśni
Bez wątpienia w aspekcie poprawy jakości plonu świetnie sprawdzi się uprawa czereśni pod osłonami. Do najbardziej oczywistych korzyści tego systemu produkcji należą ochrona owoców przed pękaniem, uszkodzeniami mechanicznym, gradem i innymi niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Udowodniono też, że pod daszkami tworzy się swoisty mikroklimat, który sprzyja rozwojowi większych, dobrej jakości owoców. Ponadto dzięki uprawie czereśni po osłonami można regulować termin zbioru, opóźniając go o 3–4 dni. Tyle wystarczy, aby zwiększyć masę owoców o ok. 10%. Choć uprawa pod osłonami jest kosztowna, oferuje większą stabilność i bezpieczeństwo plonu, co w szerszej perspektywie przynosi korzyści ekonomiczne w gospodarstwie.
Stosowanie regulatorów wzrostu
Gibereliny GA3 to naturalne hormony roślinne, które z powodzeniem można stosować w uprawie czereśni w celu poprawy wielkości i jakości plonu. Mogą być pomocne w uzyskaniu większych i twardych owoców, a także opóźnić termin zbioru bez obniżenia jakości. L. Jahae rekomenduje dwie aplikacje: pierwszą, gdy pestka twardnieje, drugą po 10–14 dniach. Warunkiem skuteczności zabiegu jest odpowiednie pH roztworu (powyżej 5), ilość wody 500-700 l/ha oraz utrzymanie się temperatury powietrza co najmniej 20°C w dniu aplikacji oraz dzień później.
Jak uzyskać czereśnie klasy premium – podsumowanie
Zatem jak w skrócie uzyskać czereśnie wysokiej jakości? Jest to składowa wielu aspektów produkcji – od odpowiedniego doboru odmiany i podkładki poprzez dopasowane zabiegi nawadniania, nawożenia i ochrony sadów, po zabiegi cięcia, przerzedzania czy stosowanie regulatorów wzrostu. Dlaczego to takie ważne? W obliczu rosnących kosztów, to właśnie wysoka jakość owoców staje się gwarantem opłacalności produkcji. Niestety, mierzymy się z przykrym zjawiskiem „psucia” rynku przez tańszy i gorszej jakości produkt, którym konkurują kraje Europy Środkowo-Wschodniej (Rumunia, Bułgaria). W takiej sytuacji najlepszą kartą przetargową może być czereśnia klasy premium, czyli taka, która spełnia wysokie wymagania światowego odbiorcy.
Artykuł powstał na podstawie wykładu Leona Jahae z firmy doradczej Top Fruit Consultancy (Wielka Brytania), który został wygłoszony podczas Letnich Pokazów Czereśniowych (4 sierpnia 2024 r.) zorganizowanych przez wydawnictwo Plantpress w Bronisławce.