Dlaczego truskawki zamierają? Choroby odglebowe truskawki coraz groźniejsze

Zamieranie plantacji truskawek miesiąc, dwa miesiące po posadzeniu, więdnięcie liści lub całych sadzonek, wypadanie młodych roślin… Brzmi znajomo? Niestety, choć problemy na różnych plantacjach mogą wydawać się podobne, przyczyn tego zjawiska jest wiele. Często wynikają one z różnorodnych czynników, zarówno biotycznych, jak i abiotycznych. O głównych powodach zamierania plantacji truskawek po posadzeniu mówiła dr Aneta Chałańska (NEF Science) podczas Berry Tech 2024. Informowała również, jakie kroki należy podjąć, aby zminimalizować porażenie plantacji przez choroby odglebowe truskawki.

Ocena sytuacji na plantacji

Po pierwsze, problemy z młodymi roślinami to wynik niepełnej informacji na temat sytuacji na naszej plantacji. Albowiem bardzo często – zwłaszcza w rejonach intensywnej produkcji truskawek – nakładają się na siebie problemy z kilu lat uprawy. Do najważniejszych należą zmęczenie gleby czy nagromadzenie się w niej patogenów specyficznych dla truskawki. Co więcej, fakt, że na danym stanowisku nigdy wcześniej nie była uprawiana truskawka, nie wyklucza ryzyka, że mogą tu wystąpić choroby odglebowe truskawki. Albowiem większość patogenów, które porażają truskawkę, to organizmy polifagiczne. Do takich patogenów należą m.in. Rhizoctonia, Cylindrocarpon, Verticillium, Botrytis i Colletotrichum.

Nie wyeliminujemy też ryzyka nalatywania patogenów rozprzestrzenianych z kroplami deszczu czy przez wiatr. Na żadnej plantacji nie unikniemy ryzyka pojawienia się chociażby antraknozy czy szarej pleśni. Nawiasem mówiąc, sprawca szarej pleśni Botrytis cinerea, choć kojarzony z porażaniem części nadziemnych, może występować również w glebie. Tam bowiem przebiega część jego cyklu rozwojowego, co zwiększa ryzyko infekcji odglebowej.

Co do nas trafia ze szkółki?

Na plantacjach truskawek dużą rolę odgrywają także patogeny, które mogą być obecne na sadzonkach już w momencie zakupu. Należy jednak pamiętać, że obecność patogenu na sadzonce nie jest jednoznaczna z jej chorobą. Często patogeny są obecne w postaci zarodników, które mogą, ale nie muszą, wywołać chorobę. Kluczową kwestią jest tutaj właściwe zarządzanie ochroną roślin.

Na zdrowej sadzonce mają prawo występować zarodniki chorobowe, dlatego, że szkółka nie jest odizolowana, to nie jest szpital. (…) Trzeba wiedzieć, że otrzymując materiał zdrowy, otrzymujecie go z różnym zestawem grzybów, bakterii – i tych dobrych, i tych złych – mówi dr Aneta Chałańska.

Część patogenów stwierdzanych na sadzonkach jeszcze przed posadzeniem w miejsce stałe nie jest groźna. Ale część stwarza realne ryzyko infekcji. Dlatego ważne jest właściwe dobranie zabiegów ochrony do danej sytuacji.

Strategia ochrony młodej plantacji truskawki

W przeszłości powszechnie stosowanym rozwiązaniem było zaprawianie korzeni truskawek preparatem zawierającym tiofanat metylu. Działał on kompleksowo, zwalczając szerokie spektrum patogenów glebowych. Jednak ze względu na wycofanie tej substancji z rynku, na popularności zyskują alternatywne metody ochrony. Obecnie szkółki już powszechnie stosują mikroorganizmy pożyteczne, mające na celu utrzymanie równowagi biologicznej na poziomie poniżej strat ekonomicznych. Warto skorzystać z tego dobrodziejstwa.

Lepiej tę sadzonkę zabezpieczyć, wykorzystując takie mikroorganizmy, jak Trichoderma czy Pythium oligandrum lub zastosować miedź systemiczną – to będzie lepsze rozwiązanie, kiedy sadzonka jest już zabezpieczona bakteriami czy grzybami mikoryzowymi niż to wszystko niszczyć – zapewnia dr Chałańska.

W takiej sytuacji zastosowanie „ostrej chemii” może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego. Mianowicie wraz z patogenami wybijemy również pożyteczną faunę, a do tak wyjałowionej rośliny dużo łatwiej będą wnikać patogeny – te, których nie wybiliśmy i te obecne w glebie. Innymi słowy, niszcząc w roślinie naturalną barierę ochronną zbudowaną w szkółce, przyspieszamy proces infekcji.

Stres roślin a choroby odglebowe truskawki

Oprócz racjonalnego podejścia do ochrony warto zadbać o zabezpieczenie roślin przed reakcją stresową. Okazuje się bowiem, że rośliny narażone na stres są bardziej podatne na choroby. Co więcej, badania wykazały, że truskawki w stresie wykazywały objawy chorobowe wskutek porażenia przez tzw. słabe patogeny. Mowa o organizmach niskiego ryzyka, np. Alternaria czy Cladosporium. Są to patogeny, które normalnie nie wywołują poważnych chorób.

Jakie warunki stresowe występują na młodej plantacji? Jest ich wiele – kiedy przecinamy korzenie, kiedy sadzonka jest przemrożona, przesuszona, przenawożona (wiele roślin przenawożonych azotem jest bardzo wrażliwych na choroby). Dodatkowo obecność w glebie nicieni lub szkodników, takich jak opuchlaki, może prowadzić do uszkodzeń mechanicznych. Te z kolei stają się wrotami dla infekcji przez patogeny. Gdy zaś dochodzi do tzw. kompleksu chorobowego, gdzie kilka czynników chorobotwórczych współdziała jednocześnie, zwalczanie chorób staje się niezwykle trudne.

Jak zatem chronić plantację przed chorobami odglebowymi truskawki?

Zwalczanie chorób truskawek wymaga kompleksowego podejścia, które uwzględnia zarówno ochronę biologiczną, jak i ostrożne stosowanie środków chemicznych. Warto zwracać uwagę na stan gleby, regularnie ją badać i monitorować pod kątem obecności szkodników i patogenów. Również wprowadzenie do uprawy biopreparatów, które mogą wspomagać rośliny w walce ze stresem, może być bardzo pomocne w zapobieganiu zamieraniu plantacji.

Jednakże, aby skutecznie zarządzać plantacją, konieczna jest także współpraca ze szkółkami, od których pochodzą sadzonki. Materiał nasadzeniowy kupujmy zawsze od zaufanych producentów. Warto też wymagać od nich informacji odnośnie do stosowanych metod ochrony roślin oraz ewentualnych problemów, z jakimi walczyli w trakcie produkcji sadzonek.

Wiedza to jest podstawa tego, żebyście mogli uprawiać truskawki z sukcesem – konkluduje dr Aneta Chałańska.

Materiał powstał na podstawie wykładu dr Anety Chałańskiej (NEF Science), wygłoszonego 28 lipca 2024 r. w ramach Warsztatów Techniki Jagodowej Berry Tech 2024.